Zalew Rosnowski – Rosnowski felieton
Początki wsi Rosnowo sięgają średniowiecza. Pierwsze wzmianki pisemne to informacje z 1533r. o osadzie „Rossnow”.
Była to miejscowość zamieszkała przez rybaków jeziorowych i stawowych. Od połowy XIV w. stanowi lenno rodu von Glasenapp związane z Manowem. Właściciele często zmieniali się; od 1870r. do wybuchu II wojny światowej było własnością rodu von Hohenzollern. Rosnowo było majątkiem szlacheckim i wsią typu wielodrożnica, oddaloną od uczęszczanych szlaków komunikacyjnych.
Wieś położona jest w dolinie rzeki Radew, między jeziorami Rosnowskim (Zbiornik zaporowy na rzece Radew o średniej szerokości 500-600m. Dno urozmaicone, głębokości do 8m w starym korycie rzeki, zatoki wypłycone, lekko porośnięty roślinnością wodną . Brzegi dostępne na prawie całej długości zbiornika. Dużo drobnicy białej ryby (płoć, leszcz), karp, drapieżniki (szczupak, okoń, sum, węgorz, górne odcinki- pstrąg potokowy). Zarybienia: karp, szczupak, węgorz, sum.) i Hajka. W XVIII w., poza folwarkiem w samej wsi do Rosnowa należał także szlachecki folwark Zacisze. Obok zabudowań folwarcznych, we wsi zamieszkałej przez 17 kmieci i bakałarza znajdował się młyn wodny, karczma, kuźnia i 20 „dymów”. Mieszkańcy należeli do kościoła parafialnego w Wyszewie. W XIX w. wieś powiększyła się, powstała szkoła; łącznie było 79 gospodarstw. W 1892r. była gorzelnia parowa, młyn żarnowy oraz młyn wodny. Przed II wojną światową Rosnowo było połączone szosą brukowaną z Koszalinem, która wiodła za krzyżem w prawo oraz linią wąskotorową, której stacja znajdowała się w okolicy „stopu”. W 1928r. rozpoczęto budowę elektrowni wodnej. Była i jest szczytowa: włącza się w godzinach szczytu poboru energii . Ma charakter ekologiczny. W 1939 roku Rosnowo liczyło 393 mieszkańców.
Przed wojną także spiętrzono koryto Radwi. W marcu 1940r. wały zostały przerwane; powódź była tak rozległa, że dotarła aż do Białogardu. Po 1940r. Niemcy rękoma jeńców wojennych zbudowali kanał i nową zaporę; druga tama stanowi tzw. opust jałowy i gdy istnieje zagrożenie, spuszcza się nim wodę. Podczas II wojny światowej Armia Radziecka i Wojsko Polskie wyzwoliło Pomorze Zachodnie, w tym również Rosnowo (marzec 1945r.).
Trudno mówić o jakiejkolwiek działalności gospodarczej w tym czasie. Niemcy wracali do swoich siedzib, opuszczanych w panice przed zbliżającą się Armią Czerwoną Wielu Polaków, przebywających w Niemczech na „robotach”, ciągnęło na wschód. Liczna grupa osiedliła się w Koszalinie i Rosnowie, inni wędrowali dalej na wschód. W Rosnowie zaczęli gospodarować jako pierwsi: A. Adamowicz, Wł.Biedulski, Br. Ilkiewicz, J. Szabanowicz, A. Frąckiewicz i A. Kłusek. W latach 1945 – 1947 przybywali również repatrianci, którzy zajmowali gospodarstwa, lecz po pewnym czasie ruszali do miasta – do przemysłu.
W roku 1947 przybyło kilkanaście rodzin z województwa rzeszowskiego; m.in. Jarosław Machnik, Fenia Sulipko, Maria Tarnowska, Włodzimierz Surówka, Roman Łyska, Jerzy Kimak, Anna Kimak, Tomasz Procanin, Włodzimierz Kucab i Maria Maślak. Ci wysiedleńcy objęli gospodarstwa i zadomowili się tu na stałe. Wraz z rozwojem życia gospodarczego rozwija się życie społeczne; odbudowano zniszczoną podczas wojny linię kolei wąskotorowej Koszalin – Bobolice, uruchomiono szkołę, uruchomiono elektrownię i gorzelnię, powstała składnica drzewa i żwirownia.
Zakładów przemysłowych we wsi nie ma; gorzelnia zostaje zlikwidowana. Mieszkańcy wsi latem i jesienią zbierają runo leśne. Do rangi większych miejscowości w Gromadzkiej Radzie Manowo urasta Rosnowo od 1952r., kiedy powstaje tu Jednostka Wojskowa nr 5069. W pobliżu zbudowano lotnisko wojskowe, w Rosnowie – kolonię rodzin wojskowych. Od roku 1960 działa koło wędkarskie PZW. W 1962 roku powstaje nowa Szkoła Podstawowa. Uroczyste otwarcie miało miejscie 30 września 1962r. Poza tym w Rosnowie czynne jest przedszkole, klub garnizonowy, sklepy WPH, kino, boisko sportowe, biblioteka oraz kawiarnia. W 1973r. założono Wojskowe Koło Łowieckie Orzeł. W latach 1973-1974 sporą sensacją było odkrycie podczas prac drogowych w Rosnowie tzw. grobów ciałopalnych na pochodzącym z lat 400 -125 p.n.e. cmentarzysku ludności pomorskiej. W 1965r. zbudowano lotnisko cywilne a w 1975r. szosę łączącą Rosnowo z trasą Koszalin – Bobolice.
W kolejnych latach powstają nowe bloki i sklepy. Działają m.in. rosnowski klub piłkarski ROSSA i modelarnia. Po drugiej stronie jeziora, oraz za tamą zakłady produkcyjne stawiają „ośrodki” wypoczynkowe. Rosnowo staje się popularną miejscowością, do której zjeżdżają turyści z kraju i zagranicy. Kwitnie życie kulturalne i towarzyskie za sprawą licznych imprez i festynów. Część mieszkańców się wyprowadza, ale w to miejsce przybywają inni. Rosnowo kwitnie, aż do 2002 roku. Wtedy zostaje zlikwidowana jednostka wojskowa. Żołnierze zawodowi wyjeżdżają do innych jednostek, a z nimi ich rodziny. Pozostają emeryci, renciści i Ci którzy znaleźli pracę (lub nie) w okolicznych miejscowościach.
Najstarsza wzmianka o miejscowości Bonin pochodzi z końca XIII w n.e. Większość historyków przyjmuje, że Bonin był główną siedzibą słynnego i znakomitego rodu pomorskiego Boninów.
Przez następne stulecia zmieniali się jego właściciele, na początku XX wieku należał do rodu Wahnschaffa, którzy rozbudowali majątek. Do naszych czasów przetrwał jedynie budynek gorzelni i budynki mieszkalne. Osada Bonin była typową ulicówką położoną w pewnym oddaleniu od historycznej drogi Koszalin – Bonin. Od osady przebiegał kanał łączący dwa jeziora, a na pd.-zach. biegnie tor kolejowy Koszalin – Świetlino. We wschodniej części wsi znajdował się pałac z dziedzińcem gospodarczym i rozległym parkiem. Na niewielkim wzgórzu usytuowany jest kościół filialny pw. św. Izydora z XIV w. Po II wojnie światowej majątek zajęła Armia Czerwona, która przekazała go w ręce państwa polskiego dopiero na początku lat 50. W 1953 r. utworzono tu PGR Bonin. W połowie drogi między Koszalinem a Zalewem Rosnowskim znajduje się wieś Manowo – siedziba Urzędu Gminy. Jest to wieś o metryce średniowiecznej, źródła podają, że Manowo było od stuleci lennem rodu Glasenappów wraz z innymi majątkami do nich należącymi jak Zacisze, Rosnowo, Cewlino, Wiewiórowo i Wyszewo. W połowie XVIII w. Manowo posiadało 1 folwark, owczarnię, młyn wodny, karczmę, kuźnię 23 „dymy” oraz kościół parafialny, którego filiami były kościół w Wyszewie i Boninie. Do wojny wieś nosiła nazwę Gutsweich, co w wolnym tłumaczeniu oznacza po prostu „Dobrą Drogę”. W 1945 r. w Manowie rozebrano pałac a na jego miejsce postawiono budynek mieszkalny, zachowany został tylko park naturalistyczny, który jest wpisany do rejestru zabytków, a majątek upaństwowiono i stał się własnością PGR-u. Największa miejscowość gm. Manowo – Rosnowo, korzeniami sięga do połowy XIV, własność rodu Glasenapp, od 1870 r. do II wojny światowej było własnością rodu Hohenzollernów. W 1946 r. wysiedlono do Niemiec ostatnich właścicieli majątku, których przejęło państwo, w 1948 r. majątek zasiedlono rodziną państwa Żal. W 1955 r. utworzono Jednostkę Wojskową i wybudowano nowe osiedle obok starej wsi Rosnowo. Po roku 1945 Koszalin i okolice zostały zasiedlone przez ludność Polską napływającą z różnych zakątków kraju w szczególności z południowego wschodu. Do dziś w miejscowości Wyszewo obchodzone jest święto pierwszych osadników pochodzących z Zamojszczyzny – gminy Łabunie, z którą Urząd Gminy w Manowie nawiązał współpracę. W 1947 r. powstaje w Wyszewie Liga Kobiet, Związek Młodzieży Polskiej oraz pierwsza Gminna Spółdzielnia, która liczy około 40 członków. Liczba mieszkańców wynosi 3 tys., najważniejsze zakłady na tym obszarze to Państwowy Tartak w Manowie (istnieje do dziś), Tartak Miejski w Szczeglinie, Młyn Wodny w Wyszeborzu i Państwowa Gorzelnia w Wyszewie. W 1966 r. powstaje Instytut Ziemniaka w Boninie, który istnieje do dnia dzisiejszego.
Na szczęście pozostało to co najcenniejsze: świeże powietrze, lasy i wspaniałe jezioro – wszystko co potrzebne do odpoczynku od pracy i gwaru miast. ZAPRASZAMY SERDECZNIE!!
Pozdrawiam
Jerzy Makara
